Resensi Serat Wulangreh

Irah-irahan : Serat Wulangreh
Panganggit : Kanjeng Susuhunan Pakubuana IV Surakarta Hadiningrat
Penerbit : Effhar & Dahara Prize
Kacithak ing : Semarang
Kacithak taun : 1994 (Cetakan kaping 3)
Cacahing kaca : 208 kaca
Warna sampul : Cemeng
Warna kertas : pethak semu coklat
Wosing

Buku kathi irah-irahan "Serat Wulangreh" menika ngandharaken babagan lelampahing gesang manungsa ing dunya ingkang dipunandharaken kanthi lantaran tembang.
Tembung Wulangreh menika gadhah teges saking tembung "wulang" ingkang ateges ajaran lan tembuh "reh" saking basa Jawi kuna ingkang ateges dalan, aturan, lan laku. Wulangreh saged dipunmangertosi ajaran ingkang dipunlampahi ing dunya.
Wonten ing Serat Wulangreh menika kaperang dadaos 13 pupuh inggih menika : tembang Dhandhanggula 8 pada, Kinanthi 16 pada, Gambuh 17 pada, Pangkur 17 pada, Maskumabang 34 pada, Megatruh 17 pada, Durma 12 pada, Wirangrong 27 pada, Pucung 23 pada, Mijil 26 pada, Asmaradana 28 pada, Sinom 33 pada, lan Girisa 25 pada.
Wonten ing tembang Dhandhanggula ngemot ajaran ingkang kathah wigatinipun kangge tiyang gesang menika kedah ngudi kawruh ingkang kathah. Tiyang ingkang kirang anggenipun ngudi kawruh, ing jaman sakmenika bakalan kajajah lan lampahipun saged klentu. Tembang Kinathi ngandharaken menawi tiyang gesang kedah kulina nindakaken lelampahing gesang ingkang sae lan dados tiyang ingkang saged cegah dahar lawan guling lan boten kasukan-sukan, ugi nilaraken andhap asoripun.
Tembang Gambuh ngemu kawruh minangka tiyang gesang menika ampun tumindak ala. Tiyang ingkang boten jujur bakal kojur. Boten pareng kathah janji menawi boten saged dipunlampahi amargi saged boten dipunpitados. Semanten ugi ing tembang Pangkur ingkang ngajaraken menawi awon lan saenipun tiyang gesang sampun katitik wonten ing tumindakipun. Tiyang durbala menika boten wonten raos marem ing manahipun.
Sanes kaliyan ingkang dipun andharaken wonten ing tembang Maskumambang lan Megatruh. Wonten ing tembang Maskumambang ngandharaken babagan sesembahan inkang wajib dipunsembah sakliyanipun Gusti ingkang sampun paring sampurnaning gesang tumekaning antaka lan boten pareng niru tumindak ingkang boten becik. Lan ing tembang Megatruh ngandharaken kautamaain tiyang ingkang ngawula.
Beda kaliyan wosing tembang Durma kang ngandharaken pepacuh menawi tiyang gesang ampun ngantos maoni tuwin ndumuk piawoning sanes. Minangka leres klentu, ala becik, begja cilaka menika mapan saking badan priyangga. Pramila kedah ngatos-atis. Ing tembang Wirangrong dipun andharakan pangatos-atos ing pangandikan tuwin milih pawong mitra lan kedah njagi lathi lan laku. Tembang Pucung ugi ngandharaken pepenget tumprap tumindak tuein rukuning pasedherekan. Sedhulur lan kaluwarga kedah rukun, ampun ngantos pisah. Ing samubarang kersaning menawi padha rukun saged katingal langkung sae.
Wondene tembang Mijil ngandharaken menawi awon lan saenipun tiyang ingkang narima lan boten narima. Tembang Asmaradana ngemu jawruh wewarah tumindakipun punggawa praja. Lan tembang Sinom ingkang ngandharaken tuladhanipun saking gegayuhan.
Wosipun tembang ikang dipunandharaken intinipun tiyang gesang kedah gadhah laku ingkang sae.
Salah satunggaling kaluwihan saking buku menika boten kathah ngginakaken basa jawi kuna satemah nggampilaken pamaos mangretosi babagan ingkang dipunrembang wonten ing serat menika. Ananging kathah babagan ingkang kedah dipungatosaken amargi serat menika boten namung tumuju wonten ing ajaran agami Islam, ananging kathah ugi ajaran Kejawen, satemah saged ndadosaken pamanggihan ingkang sanes kangge pamaos.